2023 оны байдлаар Монгол Улсад нийт 385.3 мянган ахмад настан байна. Энэ нь нийт хүн амын 10.9 хувийг эзэлдэг бөгөөд нийт ахмадын 69 хувь нь эмэгтэйчүүд аж.  Мөн 87.8 мянган ахмад настан буюу нийт ахмадын 22.8 хувь нь хөдөлмөр эрхэлж байгаа гэх судалгаа гарчээ.Тэгвэл Ахмад настны тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн шинэчлэл 2025 оны 1 сарын 1-нээс хэрэгжиж эхлэв.

Нийтлэлийг зургаар үзэхийг хүсвэл энд дарна уу.

Хуулийн шинэчлэлээр юуг онцлов?

1. Ахмад настанд үзүүлэх үйлчилгээний нэр төрөл, санхүүжилтийг нэмэгдүүллээ

• Нийгмийн халамжийн сангаас ахмад настанд зориулан олгож байгаа нийт зардлын 10-аас доошгүй хувийг ахмад настны нийгмийн оролцоог дэмжих, хөгжлийг дэмжих үйлчилгээнд зарцуулахаар төсөлд тусгасан. 
• Энэ заалтын дагуу жилд 600.0 орчим сая төгрөг зарцуулж байсан бол шинэ хууль хэрэгжсэнээр зарцуулах хөрөнгө жилд 15-20 тэрбум төгрөгт хүрч нэмэгджээ.
• Мөн ахмадын өргөө байгуулахаас гадна ахмадын төв, сэргээн засах төв, идэвхтэй насжилтыг дэмжих төв, дасгалын клуб, олон нийтийн төвийг ажиллуулах, барилга байгууламж, хөдлөх хөрөнгийн ашиглалт, засварын зардлыг санхүүжүүлэхээр тусгажээ.

2. Ахмад настны хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хүрээнд 50 ба түүнээс дээш ажиллагсадтай аж ахуйн нэгжийн 2-оос доошгүй хувьд ахмад настан авч ажиллуулна

• Ажиллах хүчний хомсдолтой байгаа эрүүл мэнд, боловсролын салбарт ахмадууд өөрсдийн хүсэлтээр үргэлжлүүлэн ажиллаж болно. 
• Ахмад настан өөрөө нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөх шаардлагагүй гэж үзвэл тэтгэврийн даатгалын шимтгэл 8.5 хувийг төлөхгүй байж болно. 

3. Ахмад настан нь аливаа хүчирхийлэл, дарамтаас ангид байх ёстой. 

• Ахмад настанд тохиолдож байгаа эдийн засгийн хүчирхийлэл буюу тэтгэвэр, тэтгэмжийг нь зөвшөөрөлгүй зарцуулах, барьцаалж зээл авах, өмч хөрөнгийг нь дур мэдэн зарцуулах, ашиглах, үл хөдлөх хөрөнгийг нь өөрийн нэр дээр авах, байрнаас нь хөөх асуудал цөөнгүй гардаг. 
• Иймд дээрх асуудлыг зохицуулахаар Эрүүгийн болон Зөрчлийн тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулжээ.

4. Ахмад настны үйлчлүүлэх сувиллын газрыг нэмлээ

• Ахмад настан байгалийн рашаантай Шаргалжуут, Хужирт зэрэг нийт 8 сувиллын газарт жилд нэг удаа 50 хувийн хөнгөлөлттэй үнээр сувилуулдаг байсан. 
• Тэгвэл шинэ хуулийн өөрчлөлтөөр ЭМЯ-наас магадлан итгэмжлэл авсан 30 орчим сувиллын газраас сонгон 50 хувийн хөнгөлөлттэй үнээр сувилуулах боломжтой болно.

5. Ахмад настанд хөл, гар, шүдний протез, сонсох, харах эрхтний ортопедийн хэрэгсэл, тэргэнцэр, нэн шаардлагатай тусгай хэрэгсэл худалдан авсан зардлын үнийн хөнгөлөлтийг өмнө нь 5 жил тутам олгож байсан бол шинэ хуулиар 3 жил тутам болгон, давтамжийг багасгасан.
6. Ахмад настанд олгох түлээ нүүрсний үнийн хөнгөлөлтийг өмнөх хуульд “тэжээн тэтгэх хүүхэдгүй ганц бие ахмад настанд олгоно” гэж заасныг өөрчлөн “нийгмийн халамжийн дэмжлэг туслалцаа зайлшгүй шаардлагатай ахмад настанд олгохоор” заасан.
7. Ахмадын санг ажиллуулах зорилгоор төсөвт байгууллага хуучин үйл ажиллагааны орлого, үлдэгдэл ашгаас цалингийн нийт сангийн 3 хүртэл хувиар Ахмадын сан байгуулахаар заасан байсныг “төсөвт байгууллага жил бүрийн төсөвтөө Ахмадын сангийн зардлыг тусгах”-аар хуульчиллаа.
8. Ахмад настнаа хүндлэх, ёс заншил, уламжлалаа өвлүүлэх, мэдлэг, туршлагыг нь залуу үед хүргэх зэрэг арга хэмжээг ахмадын өдрийн хүрээнд бүх шатны Засаг дарга, аж ахуйн нэгж, төрийн болон төрийн бус байгууллагууд 10 сарын 01-07-ны өдрүүдэд зохион байгуулна.

Шинэчилсэн хуулийн ач холбогдол?

• Ахмад настанд төрөөс үзүүлэх дэмжлэг үйлчилгээнд хамрагдах хүний тоо өсөж, 40.0 гаруй тэрбум төгрөгийн нэмэлт хөрөнгө шаардагдана. 
• Нэмж шаардагдах хөрөнгөний 80 гаруй хувийг ахмад настны хөгжлийн болон эрүүл мэндийн урьдчилан сэргийлэх, сэргээн засах зэрэг буюу ахмад настны эрүүл мэнд, нийгмийн оролцоог дэмжихэд чиглэх бөгөөд хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих үйлчилгээнд зарцуулагдана. 
• Ингэснээр ахмад настны урт хугацааны асаргаа үйлчилгээ, эрүүл насжилтыг дэмжиж, эрүүл мэнд, нийгмийн оролцоо сайжирч, улмаар эмнэлэгт хэвтэх, эм худалдан авах зэрэг эрүүл мэндийн даатгалын үйлчилгээний зардал аажмаар буурах эерэг нөлөөтэй аж. 
• Мөн иргэн, аж ахуйн нэгж, төрийн бус байгууллагаар гэрээлэн гүйцэтгүүлэх үйлчилгээг дэмжсэнээр ахмад настны болон мэргэжлийн байгууллагуудын ажлын байрыг нэмэгдүүлж, эдийн засагт сайнаар нөлөөлнө.