Сүүлийн 5 жилд ажилгүйдэл, ядуурлын түвшин өчүүхэн хэмжээгээр буурчээ

Ерөнхий сайд өнгөрсөн 4 жил засагласан ажлаа даруухан тайлагнав. Эдийн засаг тэлсэн, ковидыг хохирол багатай давсан зэрэг ажлуудаа онцолжээ. 

Тэгвэл бид тус тайланд багтаагүй ядуурал, ажилгүйдэл гэсэн үзүүлэлтээр ЗГ-ын ажлын үр дүнг нэхлээ.

Олон улсад ЗГ-ын хамгийн том ажлын үр дүнг дээрх хоёр үзүүлэлтээр хэмждэг. Улс төрийн намуудын амлалтаа ийшээ чиглүүлэн сонгуульд хүч үздэг. Эцсийн эцэст төр засгийн бодлого, төсөв, мөнгөний бодлого эцэстээ ажлын байрыг нэмэгдүүлэх, ядуурлыг бууруулах зорилготой. Эхлээд ажилгүйдлийн түвшинг авч үзье.               

Ингээд харвал ажилгүйдлийн түвшин шинэ ЗГ гарч ирэхэд 6.4 хувь байсан бол 2024 оны байдлаар 5.1 хувьтай буюу 1.3 нэгж хувиар буурчээ. Харин Улаанбаатар хотын хэмжээнд ажилгүйдлийн хэмжээ 1.4 нэгж хувиар буюу ӨЧҮҮХЭН хэмжээнд буурсан байна.  

Өөр нэг хөдөлмөр эрхлэлтэй холбоотой гол тоон мэдээллийг харвал, ажиллах хүчний оролцооны түвшин 2024 оны 1-р улирлын байдлаар 61.1 хувьтай. Үүнийг 2020 оны 1-р улиралтай харьцуулбал 0.4 нэгж хувиар буурсан үзүүлэлт юм.  

Харин хөдөлмөр эрхлэлтийн түвшин 2024 оны 1-р улирлын байдлаар 58.0 хувьтай байна. Үүнийг 2020 оны 1-р улиралтай харьцуулбал 0.4 нэгж хувиар өссөн үзүүлэлт юм. 

Гурван хүн тутмын нэг нь ядуу амьдарсаар 

Юуны өмнө ямар хүнийг ядуу амьдарч байгаа гэж үздэг вэ? гэдэг ойлголтоо нэгтгэе. Хүний эрүүл, идэвхтэй амьдралыг хангахуйц илчлэгтэй хоол тэжээлийн хэрэгцээ болон амьжиргааны наад захын зайлшгүй хүнсний бус хэрэгцээг хангахуйц хэрэглээний хамгийн бага зардлыг хэлнэ. 

Бүр энгийнээр бол өдөрт 2400 ккал илчлэг хүнс хэрэглэж чадахгүй байгаа буюу өдөрт ₮13,744, сардаа ₮418,045-аас бага хэрэглээтэй амьдарч байгаа бол ядуу амьдарч байна гэж тодорхойлдог юм. 

Ийнхүү 3 хүн тутмын нэг нь шахуу ядуу амьдарч байна гэх дүр зураг харагдана.

Гуравхан сая хүн амтай Монгол Улсад энэ бол гунигтай мэдээ. Тоймлоод харвал манай улсад ядуурлыг хэмжиж эхэлснээс хойш 2014 онд хамгийн бага буюу 21.6 хувь гарснаас хойш ядуурлын хэмжээ 30 хувь руу шүргэх маягтай явж иржээ. Мөн 2022 оны байдлаар нийт ядуу иргэдийн 37.4 хувь нь Улаанбаатарт оршин сууж байна.

Хамгийн анхаарал татахуйц нь ядуурлын шугамыг 15 хувиар өсгөхөд нийт хүн амын 13.3 нэгж хувь буюу 346.8 мянган хүн ядууралд нэмж өртөхөөр байна. Хэрэв нийгэм, эдийн засгийн байдалд ахиц, дэвшил гарахгүй бол үнийн өсөлт, ажилгүйдэл, өвчин, байгалийн гамшиг зэрэг гэнэтийн цочрол болоход эдгээр ядууралд өртөхөд ойрхон байгаа хүмүүс ядууралд орох эмзэг байдалтай байна гэсэн үг.

Ядуурлын судалгааг 2 жилд нэг удаа танилцуулдаг иймээс энэ онд ядуурлын хэмжээ хэрхэн яаж шинэчлэгдэхийг бид анхаарах ёстой.

Дүн

Цар тахлын хугацаа таарсан ч Төсвийн орлого 2021 онд 4.2 тэрбум ам.доллароос 2023 онд 6.8 тэрбум ам.доллар болсон. 5 тэрбум ам.доллар давсан гэх мэт сайхан өсөлттэй тоонууд иргэдийн амьдралд наалдсангүй.

Том тоонуудын өсөлт ядуурал, ажилгүйдлийн түвшинд хүрч мэдрэгдсэнгүй.

Мега тоонуудыг айлын хаалгаар оруулах, ажилтай иргэдийн тоог өсгөх, яагаад ажлын байр нэмэгдэхгүй байна гэдэгтээ ЗГ төвлөрч ажиллах шаардлагатай болжээ. Нүүрс, зэсийн үнийн өсөлт, биет хэмжээний өсөлт Монгол өрхүүдийн үүдээр орохгүй байна. Бодит амьдрал дээрх эдийн засгийн өсөлтийн төлөө хичээж бодлогоо чиглүүлэх, татварын хуулиа ч шинэчлэх шаардлагатай. Улс нь баян, иргэн нь ядуу биш иргэн баян бол улс баян болохын төлөө улс орноороо "хичээе".