Цагаан сар бол өвлийг өнтэй давж, хавартай хавтай сайхан золгож нэг нас нэмсний баяр юм. Ингэхдээ хаврын тэргүүн сарын шинийн нэгэнд ёслол хүндэтгэлийн идээ, ундаа бэлтгэн, мөрөө гарган, золгож шинэлдэг. Энэ жилийн тухайд XVII жарны “Элдэв эрдэнэт” хэмээх модон могой жил тохиож байна. Гэвч энэ удаад “шинийн нэгэн” тасарсан. Иймд шинийн хоёрны өдөр буюу гуравдугаар сарын 1-нд шинэлгээ, золгуутаа хийх юм. 

Битүүний өдөр 

• Шинийн нэгний өмнөх өдөр сap гарахгүй, битүү харанхуй байдаг учир улирч буй оны отгон шөнийг "битүүн" хэмээн нэрийддэг аж.
• Энэ өдөр бүх зүйлс бүтэн, битүү байх учиртай. 
• Энэ нь улирч буй ондоо тэгш дүүрэн байсан бөгөөд ирэх онд ч элбэг хангалуун байх болтугай хэмээсэн бэлгэдэл юм.
• Битүүлэх ёслол нь нар шингэсэн хойно эхэлдэг. 
• Битүүний орой цэвэр цэмцгэр хувцаслаж, ширээгээ засаж, дээр нь битүүлгээ тавьж, идээ ундааныхаа дээжийг зүүнээс баруун тийш өрж, галдаа өргөж, бурхандаа дээжилсний дараа гэрийн эзэгтэй цайныхаа дээжийг гэрийн эзэндээ эхэлж барьдаг ёстой. 

Шинэлэх ёсон

• Шинийн нэгэнд нар мандахтай уралдан босож, шинэ дээл хувцсаа өмсөн, цайгаа чанан цай идээний дээжээ нар, байгаль дэлхийдээ өргөн, гэрийн тэргүүнтэй гэр бүлийн гишүүд эхэлж золгоно.
• Ахмад хүнтэй золгохдоо хоёр гараа тохойг нь түшин “Та амар мэнд байна уу?” гэж золгож хоёр хацраа үнсүүлнэ.
• Зочин ширээнд сууж байрласнаар нөхөрсөг дотно сэтгэлээр “+Та сар шинэдээ сайхан шинэлж байна уу?” гэж ахмад хүндээ хөөргөний толгойг суллан хөөрөгөө баруун гараараа барина. 
• Хөөрөг бие биедээ зөрүүлж барьснаар монголчуудын хооронд бат бэх холбоог үүсгэн ах дүү найз нөхдийн дотно харилцааг бэхжүүлдэг.
• Хоёр нас чацуу хүмүүс гар гарын бугуйгаар зөрүүлэн золгоно.

Мөрөө хэрхэн гаргах вэ?

• Монголчууд шинэ жил эхлэхэд тэр жилдээ аз хийморьтой, ажил үйлс өөдрөг байхыг бэлгэдэж мөрөө гаргадаг.
• Ингэхдээ шинийн нэгний өглөө эрт нар мандахын сацуу өөр өөрийн цог хийморийн зүгт чиглэн гарч, буян хишгийн зүгээс ирдэг заншилтай.
• Тухайн жилийн хувьд чухам ямар махбодоос гэмтэн хорлогдож болохыг мэдээд мөрөө гаргах үедээ цээрээ гаргана.
• Ингэхдээ хий, гал, шороо, мод, төмөр, уул, ус, огторгуй гэх 8 суудлаас аль суудалд сууснаа төрсөн жил, он, хүйсээрээ хайн олдог. 
• Ийнхүү тухайн жилдээ цээрлэх цээр, зүг мөрөө гаргах зүг, цээр арилгах тарни, тухайн жилдээ уншуулах засал номоо мэдэх боломжтой. 

Сар шинээр юуг цээрлэх вэ?

• Гэрийн эзэн гэргийтэйгээ золгодоггүй бөгөөд хань гэргий хоёрын бие сэтгэл нэгэн ертөнц гэдэг. 
• Давхар биетэй хүмүүс хоорондоо золгодоггүй нь тээж байгаа үрийн хүйс солигдоно гэж цээрлэдэг байна.
• Эд юм зээлээр өгөхийг цээрлэнэ. Учир нь гарзын үүд нээгдэж, олзны үүд хаагдана гэдэг. 
• Уйлах, хэрэлдэхийг цээрлэдэг. Эс бөгөөс жилийн турш хэрүүл шуугиан, зовлон үл тасарна.
• Шинийн 7-ныг хар өдөр гэдэг учир ах дүү, амраг садан, айлд очиж золгохыг цээрлэдэг.
• Архи ууж, агсам согтуу тавьж хөлчүүрхэх, шинэ сарын шүүс, идээ будаанд эзний зөвшөөрөлгүй хүрч самардах, базах зэрэг наад захын ёс жаягийг зөрчихийг цээрлэнэ.
• Биедээ мэсний зүйл авч явахыг хориглодог бөгөөд дайн дажны нигууртай гэж үздэг байна.

Энэ жилийн цагаан сараар юуг сэрэмжлэх ёстой вэ?

• Гэрээсээ хол золгуут хийх үедээ галын аюулгүй байдлаа хангаж, гал түймрийн ослоос урьдчилан сэргийлэх,
• Хөдөө явж золгуут хийх бол баталгаат, зам гүүрээр зорчиж, хурд хэтрүүлэлгүй, цаг агаарын урьдчилсан төлөв байдлыг харах,
• Цагаан сараар хулгайн гэмт хэрэг ихэсдэг тул сонор сэрэмж, хараа хяналтаа алдахгүй байх хэрэгтэй шүү.